تغییرنام سرزمین پارت به خراسان

در سال های615تا550قبل از میلاد که مادها در ایران حکومت می کردندسرزمین خراسان و شرق دریای خزر تا امودریا تحت استیلای مادها بود.در دوره ی هخامنشیان که از 550 تا 330 ق.م به طول انجامید خراسان و منطقه ی بجنورد یکی از ساتراپ نشین های داریوش بود که در حاشیه ی روداترک و دشت بجنورد تپه های باستانی متعددی از این دوره به یادگار مانده است.معروف ترین ان تپه ی چرمغان یا چهارمغان است.

با روی کار امدن ساسانیان سرزمین پارت ان رونق و شکوه پیشین خود را از دست داد.زیرا ساسانیان به فرهنگ اشکانیان بهایی نمی دادند و به تاریخ و تمدن پارتی اهمیتی داده نمی شد.انها شهر نیشابور را در برابر شهرهایی چون اساک واستوا استوئن ونسا تاسیس کردند که این نشان میدهد ساسانیان به فرهنگ وتمدن پارتی توجهی نداشتند.ساسانیان همچنین اتشکده اذربرزین مهر را به جای اتشکده استوئن جایگزین کردند.این بی توجهی به شهرهای پارتی باعث شد تنها نامی از انها در تاریخ باقی بماند.در دوره ی ساسانیان نام ایرانی پارت به خراسان تبدیل شد که حوزه ی جغرافیای ان به مراتب وسیع تر از پارت بوده است.ساسانیان طبق اداب دربارشاهزادگان را قبل از رسیدن به تاج و تخت به سرزمین های دیگر روانه می کردند تا با شیوه ی حکومت داری اشنا شوند. خراسان شمالی از جمله سرزمین هایی بود که شاهزادگان ساسانی مامور حکومت در ان می شدند. از جمله شاهزادگانی که در سرزمین پارت و خراسان حکومت کردند عبارتنداز: شاپور اول هرمز اول بهرام اول وبهرام دوم.

یکی از مشکلات اصلی مردم خراسان شمالی در زمان حکومت ساسانیان هجوم اقوامی به نام هیاطله(هپتالیان) به شهرهای انان بوده است. بهرام پنجم توانست تا حدودی این اقوام را سرکوب کند اما قوم هیاطله در گوشه وکنار دست به حملاتی زدند.که به علت بی توجهی ساسانیان شهرهای خراسان شمالی یکی پس از دیگری خراب یا تضعیف شد.

در پایان باید یاداور شد که خراسان شمالی در فاصله سالهای 31تا 30 ه.ق توسط عبدالله بن عامر کریز فتح شد.رفتارهای نامناسب حکام عرب باعث واکنش شدید خراسانیان بر ضد ان شد.نخستین جرقه های استقلال طلبی ایران از زمان خلفای اموی و عباسی از سرزمین پارت( خراسان شمالی امروز ) اغاز شد.